Jeroen Geurts is hersenonderzoeker en hoogleraar translationele neurowetenschappen aan het VU medisch centrum. Hij doet onderzoek naar MS en heeft een baanbrekende theorie: MS ontstaat wellicht in hersenen, niet in immuunsysteem. Samen met zijn team richten ze zich o.a op cognitie. Zo stond hij aan de wieg van het Expertisecentrum Cognitie wat zich richt op specialistische zorg en onderzoek van cognitieve klachten bij MS. We spraken hem over zijn onderzoek, drive en wensen voor de toekomst.
Hoe zou jij jezelf in het kort omschrijven?
“Leergierig, energiek, gepassioneerd”
Je kwam door je onderzoek uit bij een nieuwe theorie over de oorzaak van MS. Hoe houdt je niet alleen jezelf maar ook je team gemotiveerd om out of the box denken?
“Door steeds weer door te vragen. Niet genoegen te nemen met het geijkte verhaal, maar te zoeken naar de punten van ‘aporie’, d.w.z. de punten waar je, met goed fatsoen, tot de conclusie moet komen: ‘hier weet ik het echt even niet meer’. Het team vindt het (meestal) heel leuk, dat ik zo doorvraag.”
Je bent ook regelmatig in Calgary te vinden. Wat is het grootste verschil tussen Nederland en Canada? En hoe is het om samen te werken met diverse wetenschappers met elk hun eigen inzichten?
“Canada is heel anders dan Nederland. Ik heb er altijd met veel plezier gewerkt, maar ben toch wel blij met het Nederlandse onderzoeksklimaat. We gaan hier beter met onze onderzoekers om. Het werk in Canada was en is heel spannend. Ik probeer -als ik er ben- ook echt weer een beetje in het laboratorium te staan, met pipetten en snijmachines. Ik ben wat roestig, maar ik kan het nog best!”
Je bent altijd in de weer en druk; hoe ontspan je en kom je tot rust?
“Te weinig eigenlijk. Daar moet ik wel op letten. Ik studeer momenteel filosofie in de avonduren. Daar word ik altijd wel erg blij van. In het algemeen veer ik op van nieuwe dingen leren. Maar ik moet nog steeds leren om wat energie over te houden aan het einde van de dag.”
Wat vind je het meest interessant aan de ziekte MS?
“Dat het zo complex is. Er zijn veel meer factoren die meespelen dan je kunt overzien. Je moet goed nadenken!”
Wat heeft al die jaren onderzoek met jou als mens gedaan?
“Meerdere mensen met MS zijn ‘bij me gebleven’ door de jaren. We hebben van tijd tot tijd contact en ik hou bij hoe het met hen gaat. Wat me raakt is dat ze steeds weer iets verder achteruitgaan. Dat we dat eigenlijk nog steeds niet kunnen stoppen. Toch heb ik vooral een positieve lijn meegemaakt de afgelopen twintig jaar. Toen ik begon als onderzoeker hadden we niet veel om mensen met MS mee te behandelen. Nu zijn er heel veel medicamenteuze opties. Dat maakt uit. We kunnen de ziekte in de meeste gevallen stevig afremmen!”
In de docu MS zien we ook de persoonlijke kant van jou als wetenschapper. Jouw drive is indrukwekkend, hoe blijf je zo creatief en vooral hoopvol in de strijd MS?
“Er is inderdaad wel een soort kern die niet stuk gaat. Een kern van nieuwsgierigheid, maar ook van een soort gevoel van verplichting. Verplichting naar die mensen met MS die ik al zo lang meemaak en die mijn hulp nodig hebben. Ik wil hen niet in de steek laten. Maar ik ben ook wel eens moe. Het kost best wel wat om zo te knallen jaar in jaar uit en wetenschap is soms ook een harde en teleurstellende wereld.”
Je richt je met je onderzoek o.a. op cognitieve achteruitgang. Welke vooruitgang hoop je hier de komende 5 jaar in bereiken?
“Ik hoop enerzijds dat we mensen met MS qua cognitie problematiek sneller oppikken en dat we anderzijds betere methoden vinden om hen te behandelen. Beide aspecten (vroege diagnose en behandeling) zijn behoorlijk in ontwikkeling, onder meer vanwege toenemende samenwerking nationaal en internationaal.”
Wat wil je nog bereiken in je carrière, wanneer is voor jou je missie voltooid?
“Wanneer mijn missie voltooid is weet ik niet zo goed. Ik denk dat die misschien nooit helemaal voltooid is. Ik hoop dat ik een belangrijke bijdrage kan leveren aan het begrijpen en behandelen van cognitieve problematiek bij MS. Daarnaast wil ik op meer fundamenteel niveau snappen hoe de ziekte ontstaat en hoe voortschrijdende schade leidt tot een soort onomkeerbaarheid van het ziekteproces. Als we dat begrijpen, kunnen we allicht ook ingrijpen zodat onomkeerbaarheid misschien wel omkeerbaarheid gaat worden. Ik ben bezig met een alternatieve, dwarse hypothese over het ontstaan van MS en ik bestudeer met mijn team de ‘network collapse’. Dat is een zelfgekozen term die met die onomkeerbaarheid te maken heeft. Dat is spannend onderzoek dat enerzijds niet goed te voorspellen is omdat het zo vernieuwend is, maar anderzijds heeft het al veel conceptuele deuren voor ons geopend. Daar ga ik graag mee door.”
Tot slot, wat wil jij de jongere generatie MS patiënten graag meegeven?
“Blijf bouwen, geef nooit op. Het leven zit vol ups en downs, maar blijf geloven in het leven. En ook: blijf nieuwsgierig. Kennis is goud en het leren begrijpen van de wereld en van jezelf geeft veel positieve energie.”
BEELD ANNEKE HYMMEN
